प्रस्तावना
बाळ गंगाधर टिळक हे कोण होते, त्याची संकल्पना काय आहे. त्यांनी आपल्या देशासाठी काय केले होते, हे आज आपण जाणून घेऊयात.
परिचय
बाळ गंगाधर टिळक एक भारतीय राष्ट्रवादी होते. ते महान स्वातंत्र्यसेनानी, वकील आणि क्रांतिकारक होते, ज्यांनी संपूर्ण भारतात ‘स्वराज’ आणि ‘स्वदेशी’ अशी घोषणा दिली. त्यांना नेहमीच नवीन भारत बनवायचे होते, जेथे परकीय स्रोताचा कोणताही हस्तक्षेप न करता सरकार आणि संपूर्ण यंत्रणा भारतीय चालवतात.
महात्मा गांधी त्यांना द मेकर ऑफ मॉडर्न इंडिया असे म्हणायचे. ते महान भारतीय वारशाचे एक महान प्रेमी आणि शिवाजीं महाराजांचे उत्कट प्रशंसक होते. भारतीय लोकांमध्ये देशभक्ती आणि सहकार्याची भावना वाढविण्यासाठी गणेश चतुर्थी आणि शिवाजी महाराज जयंती सणांचे आयोजन केले.
हे दोन्ही उत्सव आजपर्यंत महाराष्ट्रात आणि आपल्या देशाच्या इतर भागात आनंदाने साजरे केले जाते. टिळकांनी भारतीयांच्या झोपेची झुंबड उडवून स्वातंत्र्यलढ्याकडे प्रवृत्त करण्यासाठी सर्व काही केले. टिळकांची महानता यात आहे की त्यांनी ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध भारतीय लोकांना एकत्र करण्यासाठी अथक परिश्रम घेतले.
त्यांचा जन्म व त्यांनी घेतलेले शिक्षण
बाळ गंगाधर टिळकांचा जन्म २३ जुलै, १८५६ रोजी रत्नागिरी येथे झाला. ते चित्पावन बाह्मणांवरील मराठा राज्यातील सत्ताधारी पंथातील होते. हा पंथ कडक रूढीवादी ब्राह्मणांचा वर्ग होता.
टिळकांच्या वडिलांचे नाव गंगाधर आणि आईचे नाव पार्वतीबाई होते. त्यांचे वडील सामान्य शालेय शिक्षक होते आणि नंतर ते शाळांचे निरीक्षक बनले.
बाळ गंगाधर यांनी वयाच्या सोळाव्या वर्षी मॅट्रिकची परीक्षा उत्तीर्ण केली आणि त्यानंतर लवकरच त्याचे लग्न झाले, परंतु त्यादरम्यान त्याचा वडील गमावला. त्यांनी एल.एल.बी. १८७९ मध्ये पूर्ण केली आणि १८८१ मध्ये त्यांनी राष्ट्रीय प्रबोधनासाठी केशरी आणि मराठा प्रकाशन सुरू केले.
टिळक यांना पुणे येथील डेक्कन कॉलेज पासून गणिताची पदव्युत्तर पदवी मिळाली.
लोक मान्य टिकलकांचे प्रेरणादायी विचार
स्वराज्य हा माझा जन्म सिद्ध अधिकार आहे, आणि तो मी मिळवणारच असे त्यांचे म्हणे होते.
एक वेळ राज्य कमावणे सोपे असते पण राज्य राखणे कठीण असते असे ते म्हणायचे. समोर अंधार असला तरी त्या पलीकडे उजेड आहे हे लक्षात ठेवा अशे ते म्हणायचे.
जुलूम सहन करणे म्हणजे सोशिकपणा नव्हे तो परमार्थहि नव्हे, ती फक्त पशुवृत्ती होय, असे ते मानत.
त्यांनी केलेले काम
त्यांना भारतीय राष्ट्रीय चळवळीचे पहिले नेते मानले गेले. ब्रिटीश सरकारने बाळ गंगाधर टिळकांना ‘भारतीय अशांततेचे जनक’ म्हटले होते.
बाळ गंगाधर टिळकांना दिलेले नाव म्हणजे ‘लोकमान्य’ म्हणजे ‘लोकांना मान्य’ असे आहे. भारताची ढासळलेली स्थिती पाहिल्यानंतर टिळकांनी ‘स्वदेशी’ वर आग्रह धरला आणि लक्ष केंद्रित केले.
त्यांच्या स्वातंत्र्यलढ्यात टिळक इतर स्वातंत्र्य सैनिकांमध्ये सामील झाले. ब्रिटीशांच्या म्हणण्यानुसार ते भारतीय अशांततेचे जनक होते कारण ब्रिटिश सरकारविरूद्ध सर्वप्रथम भारतीय लोक उभे त्यांनी केले होता आणि तेव्हापासून भारतात उर्वरित ब्रिटीश सरकार गेले आणि परत कधीच आले नाही.
टिळकांनी बालविवाहासारख्या वाईट सामाजिक प्रथांना विरोध केला. त्यांनी साक्षरता आणि विधवा पुनर्विवाहाचा पुरस्कार केला.
टिळक हाच तो मनुष्य होता ज्याने ब्रिटिश राजांमुळे जिथे रहायच तिथे तेथील हक्क आणि सर्वात वाईट परिस्थितीविषयी भारतीयांना जागृत केले.
टिळक हे इतर कोणत्याही देशातील किंवा भारताच्या व्यक्तीच्या राजवटीविरूद्ध कठोर होते.
बाळ गंगाधर टिळक यांनी इंडियन होम रूल लीगची स्थापना केली आणि अध्यक्ष म्हणून काम केले आणि १९१६ साली त्यांनी मोहम्मद अली जिन्ना यांच्याशी लखनौ कराराचा समारोप केला ज्याने राष्ट्रवादी संघर्षात हिंदू-मुस्लिम ऐक्य मिळवून दिले.
शेवटचे दिवस
टिळकांचा आयुष्यातील शेवट चे दिवस मात्र आजारपणात गेली, त्यांना न्यूमोनिया झाल्या मूळे त्यांचा निधन झाला. १ ऑगस्ट १९२० ला ते मरण पावले. त्यावेळी सर्व मुंबईतील सर्व लोकांनी बंद पाळून आपले दुःख व्यक्त केले होते.
सारांश
बाळ गंगाधर टिळक उत्तम व्यक्ती होते.
आपल्याकडे बाळ गंगाधर टिळक निबंधाशी संबंधित इतर काही प्रश्न असल्यास आपण खाली टिप्पणी देऊन आपली क्वेरी विचारू शकता.